Een kijkje achter de schermen bij de procesregisseurs van ouderenmishandeling
Ouderenmishandeling is een vorm van huiselijk geweld die veel verschillende uitingen kent. Procesregisseurs en specialisten op dit gebied, Tom en Elly, vertellen in dit kijkje over de signalen van ouderenmishandeling, de creativiteit die er soms nodig is om met slachtoffers in contact te komen en het belang van een goede samenwerking met alle ketenpartners.
Lichamelijk geweld, psychisch geweld, verwaarlozing, financiële uitbuiting, ontspoorde mantelzorg, seksueel misbruik en partnergeweld zijn allemaal vormen van ouderenmishandeling. Tom: “Financieel misbruik krijgt in de media vaak de meeste aandacht, maar andere vormen van mishandeling zijn minstens zo erg.”
Signalen van ouderenmishandeling
Het herkennen van ouderenmishandeling kan lastig zijn. Tom en Elly noemen een aantal belangrijke signalen om op te letten. “Wanneer mensen geïsoleerd worden van hulpverlening, maar ook van vrienden, familie of bekenden bijvoorbeeld. Bij financieel misbruik wordt al snel gedacht aan grote, onverklaarbare bedragen die van een bankrekening verdwijnen, of familieleden die alarm slaan over verdachte transacties.” Tom voegt hieraan toe: “Maar ook een lege koelkast of voorraadkastjes kunnen hierop duiden. Daarom gaan we bij voorkeur op huisbezoek en vraag ik soms of ik het huis mag rondkijken. Zo krijgen we het beste beeld van de situatie. Dit kan ook duiden op verwaarlozing, net als wanneer ouderen niet naar het ziekenhuis mogen.”
Proces na een melding
Het proces na een melding van ouderenmishandeling verschilt op enkele punten van andere meldingen bij Veilig Thuis. Elly vertelt: “Wij willen net als bij andere meldingen de betrokkenen spreken. In het geval van ouderenmishandeling kan een slachtoffer iemand zijn die dementerend is. Je kan dan niet alleen met zo iemand in gesprek, dat is niet moreel verantwoord. Dan zorg je dat er een vertrouwenspersoon bij zit, of de wettelijk vertegenwoordiger.”
Het is echter niet altijd eenvoudig om met het slachtoffer in contact te komen, vooral als de wettelijk vertegenwoordiger zelf wordt beschuldigd van mishandeling. In zulke gevallen proberen de specialisten ouderenmishandeling in contact te komen met de huisarts. Dan kunnen zij ondersteunen als de huisarts op huisbezoek gaat.
Voldoening
Tom vertelt over bijzondere ervaringen: “Laatst is het gelukt om met verschillende partners een oudere man die als een soort thuisslaaf werd gebruikt uit deze situatie te krijgen. Dat was niet makkelijk omdat deze man bijna nooit alleen het huis uit kon. Dan ben ik echt wel trots op wat ik namens Veilig Thuis bereikt heb.” Elly deelt een soortgelijke ervaring: “Het feit dat je mensen uit een mensonterende situatie kan halen, vrij snel, met vereende krachten, dat geeft wel echt heel veel voldoening.” Juist de samenwerking draagt hieraan bij: “Dat je alle neuzen dezelfde kant op krijgt, is gewoon heel mooi. Want des te sneller kunnen wij de oudere cliënt helpen.”
Omdat de samenwerking cruciaal is bij de aanpak van ouderenmishandeling, geven de specialisten ouderenmishandeling met regelmaat voorlichtingen. Tom: “En werken we veel samen met politie, huisartsen, ziekenhuizen, thuiszorgorganisaties en nog vele anderen.”
Uitdagingen en toekomst
Hoewel Tom en Elly trots zijn op hun werk, erkennen ze ook de uitdagingen. Als het niet via de reguliere manier lukt, moeten zij creatief zijn om ouderen te spreken. Zo hebben ze wel eens iemand in een boekhandel ontmoet, omdat deze persoon thuis niet vrij kon spreken. “En als ik weet dat ik niet makkelijk binnenkom bij iemand, neem ik een plantje mee. Dan kan ik toch het gesprek met iets luchtigs beginnen”, vertelt Elly.
Tom benoemt een andere uitdaging: “Het kan voor een professional moeilijk zijn om een melding te maken, omdat zij het vertrouwen met een gezin of contactpersoon niet willen breken.” Ook zijn er nog steeds verbeteringen nodig in de beschikbaarheid van hulp en opvang. Elly pleit daarbij ook voor een beter passend hulpaanbod en maatwerk in de aanpak van hulpverlening, vooral bij langdurige relaties en partnergeweld bij ouderen. En het blijft natuurlijk belangrijk om zoveel mogelijk mensen te vertellen over de signalen van ouderenmishandeling, en de stappen die je kunt zetten bij een vermoeden van ouderenmishandeling. Zoals contact opnemen met Veilig Thuis voor advies of een melding.