Kijkje achter de schermen bij de proeftuin in Goeree Overflakkee

Het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming is een gezamenlijk programma van de VNG en de ministeries van J&V en VWS. Sinds 2021 wordt er gewerkt aan een nieuw stelsel voor hulp en bescherming van kinderen en volwassenen in (mogelijk) onveilige thuissituaties. In dit kijkje achter de schermen vertellen procesregisseurs Laurens van Bodegraven van Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond en Saskia Rijsdijk van de gemeente Goeree Overflakkee hoe wij in onze regio in de proeftuinen een nieuwe aanpak beproeven.

Saskia en Laurens in overleg

Verspreid over het land wordt er in proeftuinen gewerkt aan een nieuwe gezinsgerichte aanpak, inclusief rechtsbescherming, om huishouden met én zonder kinderen passende ondersteuning te bieden. In gemeente Goeree Overflakkee is één van deze proeftuinen.

Multidisciplinaire samenwerking

In de proeftuin werken verschillende organisaties nauw samen, waaronder Veilig Thuis, Team Jeugd en Gezin van gemeente Goeree Overflakkee, jeugdbescherming- en reclassering, de Raad voor de Kinderbescherming en ervaringsdeskundigen. Bij een casus met complexe problematiek. Bijvoorbeeld als er niet alleen sprake is van huiselijk geweld, maar ook nog andere zorgen, kan een procesregisseur de casus voorleggen in het casuïstiekoverleg van de proeftuin.

“Het grote verschil tussen de huidige en de nieuwe aanpak, is dat we met de nieuwe aanpak op een multidisciplinaire manier te werk gaan, in plaats van dat de partijen een casus blijven overdragen. Het voordeel hiervan is dat de verschillende instanties meteen de informatie kunnen bundelen en de betrokkenen niet iedere keer hun verhaal opnieuw hoeven uit te leggen”, vertelt Laurens. Saskia vult aan: “Daarnaast kunnen we ook, terwijl het onderzoek nog loopt, al vanaf het begin de primaire hulp bieden. Denk bijvoorbeeld aan voedselpakketten. We hoeven nu niet te wachten op een uitkomst van een onderzoek van Veilig Thuis of de jeugdbescherming. Als je uit huis gezet wordt door een huisverbod of als je door de situatie jouw kinderen geen eten kan geven, dan zit je niet te wachten op hulpverlening zoals opvoedondersteuning. De primaire behoefte van een gezin is dan dat de basisbehoeften van de kinderen goed geregeld is.” Vanuit de gemeente is het mogelijk om langdurig betrokken te zijn bij het gezin. Hierdoor is er tijd om verbinding te maken met het gezin en stevige casusregie te bieden door één persoon. Vanuit de verbinding met het gezin kan een systeemanalyse worden gemaakt, waardoor passende hulpverlening kan worden ingezet, bijvoorbeeld de inzet van opvoedondersteuning. Er is tijd om aan duurzame veiligheid te werken.

In gesprek

De procesregisseur die de casus heeft ingebracht, heeft als taak om de interventies te coördineren en de veiligheid te bewaken. De procesregisseur is ook degene die het onderzoek uitvoert, de betrokkenen thuis bezoekt, informatie verzamelt bij andere professionals en de veiligheidssituatie beoordeelt. “Wij onderzoeken hoe we op een zo efficiënt, klantvriendelijk en transparant mogelijke manier de veiligheid kunnen inschatten en de juiste stappen kunnen zetten om onveiligheid aan te pakken of weg te nemen”, legt Laurens uit. Saskia vervolgt: “Net zoals bij de huidige aanpak, gaat de betrokken procesregisseur met het gezin in gesprek, onderzoeken ze samen wat de huidige situatie is en hoe ze het probleem kunnen oplossen. Wij zijn er op dat moment echt om naar het verhaal te luisteren en niet om met een vinger te wijzen. We proberen zo een vertrouwensband op te bouwen zodat mensen hulp durven te vragen én te accepteren. Als we samen tot een oplossing komen, is de kans het grootst dat er ook meegewerkt wordt.”

Ondersteuning bieden

Voor de organisaties biedt het casuïstiekoverleg van de proeftuin ook nieuwe kansen: “Ik was betrokken bij een casus waarbij een vrouw werd mishandeld door haar vriend. In een gezin waar mevrouw werd geslagen door haar partner heb ik geprobeerd een ingang te vinden om met hen aan de veiligheid te werken. Dit verliep erg moeizaam. Daarom heb ik input gevraagd van collega’s binnen de proeftuin van het Toekomstscenario. De ervaringsdeskundige stelde voor een keer samen naar het gezin te gaan, zodat zij met de vrouw kon praten. Ik kan mij misschien wel een voorstelling maken van wat iemand meemaakt, maar ik weet niet precies hoe iemand zich voelt en wat de gedachtes zijn. Dit kan de ervaringsdeskundige beter inschatten. Daarnaast hoeven er niet allerlei formulieren en aantekeningen gemaakt te worden. Het gesprek start heel laagdrempelig – zonder dossier – en dat vond ze fijn. De ervaringsdeskundige kent de complexiteit van een relatie met geweld. Het gesprek was erg helpend waardoor de vrouw minder schroom ging voelen en kon zien dat ze niet de enige is die in die situatie zit. De ervaringsdeskundige liet zien dat er een uitweg is en dat het goed kan komen. Het ijs is hierdoor gebroken en we zijn inmiddels hard aan de slag om het gezin langdurig veilig te houden”, vertelt Saskia.

Een blik vooruit

Iedere casus is anders en daarom is het belangrijk om gepaste hulp zo snel mogelijk te realiseren. Het is dan ook de wens om hetgeen dat we leren in de proeftuinen, te verfijnen en beter toe te passen op regionaal en mogelijk ook op landelijk niveau. “Ons doel is om maatwerk te leveren door eerder in te spelen op de primaire behoeften van gezinnen en passende hulpverlening te bieden. Het zou bijvoorbeeld fijn zijn als we in de toekomst een samenhangend systeem kunnen ontwikkelen waar alle betrokken partijen in kunnen werken”, vertelt Laurens. “Omdat deze proeftuin nog niet lang bestaat, is het soms nog een zoektocht naar de mogelijkheden. Daarom herinneren we elkaar aan de mogelijkheden die iedere organisatie heeft. Het is overduidelijk dat iedereen heel hard wil werken en dat we er allemaal zitten met de intentie om de onveiligheid in een gezin te laten stoppen”, sluit Saskia af.