Kijkje achter de schermen bij Expertiseteam Schadelijke Traditionele Praktijken

Naast de verschillende afdelingen en teams binnen Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond zijn er ook organisatie brede expertiseteams voor de verschillende soorten van geweld. In dit kijkje achter de schermen gaan we in gesprek over het Expertiseteam Schadelijke Traditionele Praktijken.

Wat valt er allemaal onder STP?

Schadelijke Traditionele Praktijken (STP) is een verzamelterm voor vormen van huiselijk geweld, verminking en onderdrukking, die voortkomen uit traditie, cultuur of bijgeloof en gebaseerd zijn op strikte opvattingen over seksualiteit en man/vrouwrollen. Deze geweldsvormen worden gepleegd en actief gedoogd door de ouders of familie van het slachtoffer of door gemeenschapsleiders. Ze krijgen of ervaren de toestemming van de meerderheid van de gemeenschap. Ze voelen zich genoodzaakt aan de eerschending gehoor te geven om te voorkomen dat zij als familie buiten de groep vallen en daarmee het gevoel van eigenwaarde verliezen. Deze vorm is niet alleen verweven met eeuwenoude tradities maar ook met familiaire (ver)banden en (cultureel) erfgoed. Hierdoor kan het geweld lang voortbestaan en over worden gedragen van generatie op generatie.

Vormen van STP zijn:

• Eergerelateerd geweld: zowel dwang, psychisch en/ of fysiek geweld om te voorkomen dat een lid van de familie een ‘misstap’ zet die de eer van de familie in de gemeenschap kan schaden.
• Huwelijksdwang: wanneer iemand moet trouwen tegen zijn of haar wil in. Als één of beide partners onder druk worden gezet om te trouwen, is er spraken van huwelijksdwang.
• Achterlating in het buitenland: wanneer iemand tegen zijn of haar zin wordt achtergelaten in het buitenland, bijvoorbeeld geboorteland. Redenen hiervan zijn verschillend: angst dat partner en/of kinderen teveel blootstaan aan Westerse invloeden of als poging om de roddel over het wangedrag te sussen.
• Huwelijkse gevangenschap: een van de partners zit vast in een religieus huwelijk (ook na een echtscheiding van het burgerlijk huwelijk).
• Verborgen vrouwen: Verborgen vrouwen leiden onder dwang een geïsoleerd bestaan. Deze vrouwen zijn voor de buitenwereld vaak nauwelijks of niet zichtbaar. Zij vragen niet om hulp, omdat zij de weg niet weten, de taal niet of onvoldoende spreken en/of uit angst voor man en familie. Het (zedelijke) gedrag van de vrouw/meisje is van grote betekenis voor de (goede) naam en eer van de familie/gemeenschap.
• Vrouwenbesnijdenis of vrouwelijke genitale verminking  is een ingreep aan de uitwendige geslachtsorganen, waar geen medische noodzaak voor is.

“Wij moeten out of the box denken, andere oplossingen aandragen.
Vooral door de familie te betrekken, komen we samen verder.”

Out of the box denken

Voor STP bestaat het team uit twee gedragswetenschappers, twee procesregisseurs en de teamcoördinator van het Advies- en Meldpunt (AM). Om de kennis binnen Veilig Thuis te vergroten zijn recent zes procesregisseurs getraind op dit specialisme, twee bij het AM en vier bij de gebiedsteams. Deze collega’s gaan fungeren als aanspreekpunt binnen hun team en helpen met het herkennen van STP in casuïstiek. Het merendeel van de casuïstiek gaat over eergerelateerd geweld en huwelijksdwang en achterlating.

Andere aanpak

STP casuïstiek vraagt om een andere aanpak dan andere vormen van huiselijk geweld. Dit komt omdat de kring rondom een slachtoffer veel groter is (het collectief) en omdat er bij STP sprake is van een motief voor het geweld. We moeten vaker in gesprek met het slachtoffer om de informatie te verzamelen omdat het slachtoffer vaak niet meteen alle informatie geeft. We doen uitgebreider onderzoek om alle informatie in beeld te krijgen. We brengen de verschillende personen die betrokken zijn en hun rol en invloed binnen de familie in kaart en bouwen aan het vertrouwen van de familieleden. Hierbij richten we ons op het  stap voor stap toeleiden naar de juiste hulp. Toeleiden naar passende en aansluitende hulpverlening is in de praktijk lastiger dan gedacht, omdat slechts enkele ketenpartners deze expertise hebben. Terwijl dit juist bij deze doelgroep een ‘must’ is om te voorkomen dat slachtoffers van de radar verdwijnen of erger. Allemaal aspecten waardoor het behandelen van een STP casus om een andere strategie dan bij andere vormen van huiselijk geweld. Bij deze strategie is ons netwerk onmisbaar. We werken nauw samen met politie, gemeenten, vrouwenopvang en het knooppunt huwelijksdwang en achterlating.