Kijkje achter de schermen – wat gebeurt er bij een disclosure?

Een disclosure is een onthulling van een kind over fysieke mishandeling of seksueel misbruik, al dan niet met letsel. Omdat professionals op scholen en kinderdagverblijven dagelijks contact hebben met kinderen en hun vertrouwen hebben, krijgen juist zij vaker met een disclosure te maken. Volgens de meldcode overleggen zij dan met een deskundige collega om signalen te duiden. Ook kunnen ze Veilig Thuis raadplegen. Een aantal schoolmaatschappelijk werkers vertelt over hun ervaringen daarmee. In verband met privacy zijn de namen aangepast en de voorbeelden niet te herleiden naar scholen of kinderen.

Een gedragswetenschapper en procesregisseur bespreken een disclosure

Op veel scholen wordt er elk jaar een meldcodetraining gegeven, om professionals weer alert te maken op de signalen, vertelt schoolmaatschappelijk werker Amina: “Ik heb iemand wel eens horen zeggen: ‘Wat nou als het niet waar is?’ En dan zeg ik: ‘Altijd overleggen met Veilig Thuis. Wat nou als het wél waar is?’ Bovendien: ook na een besluit om te melden bij Veilig Thuis, kun je een goede band houden met de ouders. Veilig Thuis kan daarin meedenken: wat ga je doen, welke stappen kun je zetten, welke vragen kun je stellen, hoe vul je een gesprek met ouders in? Het is fijn om de verantwoordelijkheid van het inschatten van de ernst te delen en ze kunnen snel schakelen met het Crisisinterventieteam van de Jeugdbescherming. Door mijn jarenlange ervaring heb ik vaak zelf al een idee, maar het is toch fijn om dat te toetsen.”

Bijvoorbeeld, toen een kind voor de zomervakantie vertelde dat zijn vader zijn moeder had geslagen. Het kind trok het verhaal later in, en in overleg met Veilig Thuis hield Amina hem extra in de gaten. Na de zomervakantie vertelde het kind opnieuw dat vader zijn moeder had geslagen. “Veilig Thuis adviseerde me om de moeder alleen te spreken, maar de vader hoorde ervan en verbood een gesprek zonder hem erbij.” Amina maakte een afspraak met beide ouders, hoewel het zo wel lastiger werd zicht op de veiligheid te krijgen. Zij belde nogmaals Veilig Thuis: “Ik kreeg tips over gedrag van de vrouw waar ik op kon letten en kreeg houvast voor de gespreksstructuur. We spraken af dat ze meteen zouden komen als het gesprek uit de hand zou lopen. Gelukkig liep dat gesprek onverwacht prettig en konden beide ouders mij oprecht geruststellen over hun situatie.”

Ambulante spoedhulp

Schoolmaatschappelijk werker Madelon heeft een recent voorbeeld van een situatie waarbij er acuut actie moest worden ondernomen: “Er was een meisje dat vroeger heel vrolijk was, maar die in groep zes somber met haar hoofd naar beneden begon te lopen. Ze vertelde aan haar docent dat ze door stiefvader fysiek en mentaal werd mishandeld als moeder niet thuis was. Na overleg met de intern begeleider en mij hebben we meteen gebeld met het CIT en VT en die zijn gekomen. Ze spraken eerst met het meisje, daarna met haar biologische ouders. De stiefvader is direct door de moeder uit huis gezet en er is ambulante spoedhulp gekomen. Het was echt erg fijn dat er meteen werd gehandeld.“

Slaan bij meer dan drie fout

Tamara illustreert met haar verhaal dat een goed gesprek met ouders soms voldoende is: “Een meisje bij wie thuis geen Nederlands werd gesproken, kreeg bijles. Ze vroeg haar leraar of die het stukje met veel fouten weg wilde laten uit haar schrift, omdat haar ouders haar sloegen bij meer dan drie fouten. Toen deze docent mij dat vertelde, hebben we samen dit meisje uit de klas gehaald, gezegd dat we met haar ouders wilden praten, en dat we haar stap voor stap op de hoogte zouden houden. Voor het gesprek met de ouders, overlegden we met Veilig Thuis. De tips? Onderzoek of de ouders open staan voor hulp voordat je besluit te melden. Laat veel ruimte voor emoties en zorg dat je boodschap duidelijk overkomt, liefst door het gesprek via een tolk te laten verlopen. Vraag ook duidelijk of ze boos zijn op hun kind dat die dit heeft verteld. Vertel dat veiligheid voor vertrouwen gaat.” Bij gebrek aan een tolk, voerde Tamara het gesprek in het Engels: “De moeder gaf aan dat haar dochter dit nodig heeft om gestimuleerd te worden. Toen heb ik uit kunnen leggen dat haar dochter ons juist vertelde dat ze bang was om naar huis te gaan. En dat die angst om geslagen te worden heel veel ruimte in haar hoofd inneemt, waardoor er minder ruimte is om te leren. Deze moeder nam dat gelukkig snel van me aan. De volgende dag vroeg ik het meisje hoe het ging. Ze zei, recht uit haar hart: ‘Heel goed juf! Mama heeft beloofd dat ze me nooit meer zal slaan.’ Echt een mooie ervaring dat één gesprek zo’n positieve uitkomst heeft gehad.”

Zoals al deze voorbeelden aangeven: elke onthulling van een kind over fysieke mishandeling of seksueel misbruik, al dan niet met letsel, is anders. Altijd is het in het belang van het kind om meteen te bellen met VTRR. Dat kan via 0800-2000. Meer lezen over dit onderwerp? www.veiligthuisrr.nl/voor-scholen-en-kinderdagverblijven